YAZILAR
YÜKSEK ÖĞRETİM ÜNV. GELİRLERİ ÖĞR. YAPISI ÖĞR. KALİTESİ YAYIN VERİMİ PROJE ÜRETİMİ YEN-GİRŞ-TERC GENEL DEĞERLENDİRME ÜNV.GELİRLERİ 2 ENERJİ-SOSYAL YAŞAM BAP ve DESTEKLER TTO SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKPROJE ÜRETİMİ Gelişmiş ülkelerde üniversiteler; merkezi ve yerel yönetimlerin, kamu ve özel sektör kurumlarının, sanayi kuruluşlarının sahip oldukları imkânları etkili ve verimli kullanabilmeleri, araştırma-geliştirme ile yenilikçilik ve girişimcilik kültürü kazanmaları amacıyla değişik kapsamda proje üretirler ve bu projelerine destek ararlar. Bu veya benzer projeler sonunda ortaya çıkan fikri mülkiyet hakkı alanında da patent ve faydalı model tescili hakkını kullanırlar. Toplumun değişik kesimlerine ait sorunların üniversitelerde oluşan bilgi birikimi kullanılarak çözümlenebilmesi, bu tür proje üretiminin en temel gayesidir.
Bu çalışma kapsamında ciddi değerlendirme kriterleri bulunan iki kurum tarafından desteklenen projeler dikkate alınmıştır. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü (BTG) tarafından desteklenen proje sayıları ve bütçeleri değerlendirilmiştir. Bu kapsamda yapılan çalışmalarda ilgili projelere, “TÜBİTAK proje” ve “SAN-TEZ proje” tanımlaması yapılmıştır. TÜBİTAK ve BTG’den temin edilen ilgili veriler, proje sayısı ve proje bütçesi kapsamında yapılmıştır. 2010, 2011, 2012 ve 2013 yıllarında üniversitemize ait TÜBİTAK ve SAN-TEZ proje sayıları, proje bütçeleri ve toplam değerler aşağıda sunulmaktadır.
PROJE ÜRETİMİ ALANINDA YILLARA GÖRE ÜNİVERSİTEMİZE AİT PROJE SAYILARI VE BEDELLERİ
Türk Patent Enstitüsü (TPE) ülkemizdeki bilimsel çalışmaların fikri mülkiyet hakkı ile ilgili değerlendirmeleri yapmaktadır. Patent ve faydalı model tescili ile mevcut bir sorunun sanayiye uygulanarak çözülebilmesi amacıyla bulunan yeni ürünün korunması sağlanmaktadır. Ancak Üniversitemizin bu alandaki verimi çok düşük olduğundan bu alandaki değerlendirme dikkate alınmamıştır. Üniversitemiz son yıllarda proje üretimi yönünden yeterli çalışmaları yapamamıştır. TUBİTAK ve SAN-TEZ Proje sayıları ve proje bedelleri yönünden ülke yükseköğretimi içindeki payları gittikçe azalmıştır. Aşağıdaki tabloda 2010-2013 yılları arasında kalan 4 çalışma yılı için ülke yükseköğretim sistemi ile üniversitemizin toplam proje sayıları ve proje bedelleri verilmektedir. Ayrıca bu tabloda üniversitemiz toplam proje sayısının ve proje bedelinin ülkedeki toplam değerlere oranı da sunulmaktadır.
PROJE ÜRETİMİ ALANINDA YILLARA GÖRE YÖK VE ÜNİVERSİTEMİZ DEĞERLERİ
Proje (TÜBİTAK ve SAN-TEZ) sayıları esasında ilgili oran % 0.61 ile % 1.39 arasında değişmektedir. En yüksek oransal büyüklük 2012 yılında en düşük oransal büyüklük 2011 yılında görülmüştür. Proje bedelleri esasında bu oran 0.40 ile 0.87 arasında yer almaktadır. Bu esasta en büyük değer 2012 yılına en düşük değerler ise 2011 yılına aittir.
Proje bedelleri yönünden, YÖK sistemi içindeki payımızın nispi olarak daha düşük olduğu görülmektedir. Bu durum, projelerin daha düşük nitelikte olduğunu göstermektedir. İlgili verilerin grafiksel gösterimi ise aşağıdaki şekilde verilmektedir.
Burada anlatılan “toplam proje üretimi” ifadesinden kasıt, üniversitelerimizin TÜBİTAK ile BTG tarafından desteklenen projelerinin sayılarıdır. Üniversitelerin proje üretiminin ve verimliğinin tanımlanabilmesi için beş ayrı değerlendirme parametresi tanımlanmıştır: (1) Öğretim üyesi başına TÜBİTAK proje sayısı, (2) Öğretim üyesi başına düşen SAN-TEZ proje sayısı, (3) Toplam proje sayısı başına toplam proje bedeli, (4) Öğretim üyesi başına patent sayısı ve (5) Öğretim üyesi başına faydalı model sayısı. Yukarıdaki parametrelerden son ikisi bu alanda Üniversitemiz performansı çok çok düşük olduğu için değerlendirmeye alınmamıştır. Aşağıdaki tabloda 2010-2013 yılları arasındaki dönem için yukarıda tanımlanan üç parametrenin Üniversitemize ait değerleri verilmektedir. Bu parametrelerin puanları ise alttaki tabloda sunulmaktadır.
PROJE ÜRETİMİ ALANINDA YILLARA GÖRE ÜNİVERSİTEMİZE AİT PARAMETRE DEĞERLERİ
PROJE ÜRETİMİ ALANINDA YILLARA GÖRE ÜNİVERSİTEMİZE AİT PARAMETRE PUANLARI 
Aşağıdaki şekilde 2 ayrı parametre (1000 öğretim üyesi başına TÜBİTAK proje sayısı ve 1000 öğretim üyesi başına SAN-TEZ proje sayıları) değerleri sunulmaktadır. 2010-2013 yılları arasındaki 4 yıl için 1000 öğretim üyesi başına TÜBİTAK proje sayısı 9.7 ile 18.2 arasında değişmektedir. Bu esasta en büyük değer 2012 yılında, en düşük değer ise 2011 yılında gerçekleşmiştir. 1000 öğretim üyesi başına SAN-TEZ proje sayısı değerleri ise 1.5-3.4 arasında yer almaktadır. Bu esasta en düşük değer 2013 yılına ve en büyük değer 2010 yılına aittir. Her iki kurumun desteklediği projelerin toplamı esasında proje başına proje bedelleri, 109.742,6 TL ile 186.354,5 TL arasındadır. Bu esasta en düşük ve en büyük bedeller, sırasıyla 2012 ve 2013 yıllarında görülmüştür.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2013 yılı başı itibariyle ülkemizde 103 devlet Üniversitesi’nden biridir. Aşağıdaki tablo ve grafikte 2013 yılı için üniversitemizin yayın verimi parametreleri, değişik alanlarda da ülkemizde üst sıralarda yer alan üç üniversite (Boğaziçi, Hacettepe ve Ortadoğu Teknik) ile ilimizde yer alan Anadolu Üniversitesi'nin proje üretimi ile ilgili temel parametreleri karşılaştırılmıştır. PROJE ÜRETİMİ ALANINDA FARKLI ÜNİVERSİTELER İÇİN PARAMETRE ORANSAL BÜYÜKLÜKLERİ
Üniversiteler tarafından yürütülen akredite projelerin sayısı, bilimsel çalışmaların önemli bir göstergesidir. Ekte kaynak olarak tanımlanan eserde konuyla ilgili detaylı bilgi sunulmaktadır. Aşağıdaki tabloda yayın verimi ile ilgili alanda, üniversitemiz ve diğer dört üniversite ile ilgili ülke puanları ve sıralamaları sunulmaktadır.
PROJE ÜRETİMİ ALANINDA FARKLI ÜNİVERSİTELER İÇİN TOPLAM PUANLAR VE ÜLKE SIRALARI
Proje Üretimi alanında üniversitemiz ve diğer dört üniversitenin puanlarının yıllara göre değişimi aşağıdaki grafikte görülmektedir. Bu alanda ülke sıraları ile ilgili değerlerin grafiksel gösterimi alttaki şekilde verilmektedir. Bu verilere göre 2010-2013 yılları arasında seçilen 5 üniversite içerisinde en düşük bilimsel proje üretimi puanı Üniversitemize aittir. Proje Üretimi alanında ülke sırası yönünden değerlendirildiğinde de diğer dört üniversite ile önemli farklar oluştuğu görülmektedir. Üniversitemizin proje üretimi alanında ülkemizdeki sırası 36 ile 52 arasındadır. Bu alanda 2010 yılında 36. sırada bulunurken, 2013 yılında en geri ülke sırasında (52.sıra) bulunduğumuz görülmektedir.
SONUÇ Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü (BTG) tarafından desteklenen proje sayıları ve bütçeleri değerlendirildiğinde; 2010-2013 yıllarında üniversitemize ait TÜBİTAK ve SAN-TEZ proje sayısı sırasıyla ortalama 9.0 ve 1.5 iken, ortalama proje bütçeleri 1 144 224 TL ve 307 014 TL’sidir. Türk Patent Enstitüsü (TPE) verilerinde ise üniversitemiz oldukça geridir. TUBİTAK ve SAN-TEZ proje sayıları ve proje bedelleri yönünden ülke yükseköğretimi (103 devlet üniversitesi) içindeki payımız gittikçe azalmıştır. Proje (TÜBİTAK ve SAN-TEZ) sayıları esasında ilgili oran % 0.61 ile % 1.39 arasında değişmektedir. Proje bedelleri esasında bu oran 0.40 ile 0.87 arasında yer almaktadır. Proje bedelleri yönünden, YÖK sistemi içindeki payımızın nispi olarak daha düşük olduğu görülmektedir. Bu durum, projelerin daha düşük nitelikte olduğunu göstermektedir. Üniversitemiz ile Boğaziçi, Hacettepe ve Ortadoğu Teknik ve Anadolu Üniversitesi’nin proje üretimi ile ilgili temel parametreleri karşılaştırıldığında, en düşük bilimsel proje üretimi puanı üniversitemize aittir. Değerli meslektaşım, Bir ülkede üniversitelerin en önemli katkısı insan yetiştirmekten sonra bilgi üretmesidir. Yeni bilgiyi üreten ülkeler şüphesiz çağın etkili ülkesi olurlar. Proje üretmek bu manada yeni bilgiyi üretme gayretidir. Proje üretimimizi arttırmak için Merkezi Laboratuvarımızı, Tematik Laboratuvarlarımızı, Teknoparkımızı ve Ar-Ge Merkezimizi kurarak/geliştirerek, kamu ve özel kurumlarla yapacağımız ulusal/uluslararası anlaşmalarla ve ortak projelerle üniversitemizi Araştırma Üniversitesi’ne dönüştüreceğiz. Akademisyenlerimize ve lisansüstü öğrencilerimize bu anlaşmalar ve ortaklıklar içinde olmaları için teşvikler sağlayacağız. Bu şekilde Proje üretimi alanında 1000 öğretim üyesi başına kısa vadede proje sayımızın (TÜBİTAK-SANTEZ) 50 ve uzun vadede (4 yıl) 75 olması stratejik hedefimizdir. Proje üretimi alanında üniversite puanımızın 180 olmasını hedefliyoruz. Ancak bu konuda en önemli çalışma akademisyenlerimize değer verildiğini hissettirmek, akademisyenlerimizi üniversiteye değer katmaya inandırmak, ülke gelişiminde katkı sağlamaya cesaretlendirmek ve en önemlisi genç araştırmacı akademisyenlerimize çok ama çok değer vermektir. Bir üniversitenin rektörünün en önemli görevinin bu değeri oluşturmak olduğuna inanıyorum. Selam, sevgi ve saygıyla. Prof.Dr. Hasan TOSUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektör Adayı Kaynak: Tosun, H. (2015) “Devlet Üniversiteleri-Performans Değerlendirme, Finansman Modeli ve Yeniden Yapılanma” Ankara, 373 s. |
