YAZILAR
YÜKSEK ÖĞRETİM ÜNV. GELİRLERİ ÖĞR. YAPISI ÖĞR. KALİTESİ YAYIN VERİMİ PROJE ÜRETİMİ YEN-GİRŞ-TERC GENEL DEĞERLENDİRME ÜNV.GELİRLERİ 2 ENERJİ-SOSYAL YAŞAM BAP ve DESTEKLER TTO SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKÖĞRETİM YAPISI Modern üniversite sisteminde öğretim yapısı, genelde 3 ana bölümde yapılandırılmıştır: (1) Önlisans programları (2) Lisans programları ve (3) Lisansüstü programları. Önlisans sisteminde programlar genelde 2 öğretim yılına sıkıştırılır ve öğrencilerin kısa sürede meslek edinmelerini sağlar. Lisans programları, hazırlık programları hariç 4 öğretim yılıdır ve kendi alanında yetkin elemanların yetiştirilmesini hedefler. Lisansüstü öğretim ise yüksek lisans ve doktora seviyesindeki programlar ile yürütülmektedir. Bu bölümde anlatılan “öğretim yapısı” ifadesinden kasıt, üniversitelerimizin hangi öğretim seviyesinde/seviyelerinde (önlisans, lisans ve lisansüstü) yoğunlaştıklarıdır. Son yıllarda üniversitelerdeki öğrenci sayıları, yükseköğretim sistemimizdeki elitçi anlayıştan kitleselleşme anlayışına dönülmesi ve hatta üniversitelerimizin uluslararasılaştırılması çalışmaları nedeniyle, hızlı bir şekilde artmıştır. Aşağıdaki tabloda 2010-2014 yılları arasında ülkemiz yükseköğretim sistemi ve üniversitemizdeki öğrenci sayıları ile üniversitemiz toplam öğrenci sayısının ülkedeki toplam öğrenci sayısına oranı verilmektedir. ÖĞRETİM YAPISI ALANINDA YILLARA GÖRE YÖK VE ÜNİVERSİTEMİZ ÖĞRENCİ SAYISI DEĞERLERİ
Ülkemizdeki üniversite sisteminde öğrenci sayıları, esas itibariyle önlisans ve lisans seviyelerindeki öğrencileri kapsamaktadır. Bu istatistiklere altı yıllık tıp öğretimi ile beş yıllık diş hekimliği, eczacılık ve veterinerlik eğitimleri de lisans seviyesi olarak dâhil edilmektedir. Aşağıdaki tabloda yıllara göre Üniversitemizin farklı programlarındaki öğrenci sayıları ile toplam öğrenci sayıları sunulmaktadır. ÖĞRETİM YAPISI ALANINDA ÜNİVERSİTEMİZE AİT FARKLI PROGRAMLAR İÇİN TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI DEĞERLERİ
Öğretim kalitesinin değerlendirilebilmesi için dört ayrı parametre tanımlanmıştır: (1) Doktora / yüksek lisans öğrenci sayısı oranı, (2) (Yüksek lisans + doktora) / (Önlisans+lisans) öğrenci sayısı oranı, (3) Önlisans / (Önlisans+lisans) öğrenci sayısı oranı ve (4) Lisans / (Önlisans+lisans) öğrenci sayısı oranı. Üniversitemizin yıllara göre bu oransal büyüklükleri ve bunların grafiksel sunumu da sırasıyla aşağıdaki tabloda verilmektedir. Bu verilere göre en büyük doktora/yüksek lisans oranı 2011 ve 2013 yıllarında gerçekleşmiştir. Lisansüstü öğrenci sayısının lisans ve önlisans öğrenci sayısına oranında da son yıllarda artış gözükmektedir. ÖĞRETİM YAPISI ALANINDA ÜNİVERSİTEMİZE AİT DİKKATE ALINAN PARAMETRELERİN ORANSAL BÜYÜKLÜKLERİ
ÖĞRETİM YAPISI ALANINDA ÜNİVERSİTEMİZE AİT DİKKATE ALINAN PARAMETRELERİN PUANLARI
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2013 yılı başı itibariyle ülkemizdeki 103 devlet üniversitesinden biridir. Aşağıdaki tablo ve grafikte 2013 yılı için üniversitemizin öğretim yapısı parametreleri, değişik alanlarda da ülkemizde üst sıralarda yer alan Boğaziçi, Hacettepe ve Ortadoğu Teknik Üniversiteleri ile ilimizde yer alan Anadolu Üniversitesinin ilgili temel parametreleri ile karşılaştırılmıştır. ÖĞRETİM YAPISI ALANINDA FARKLI ÜNİVERSİTELER İÇİN PARAMETRE ORANSAL BÜYÜKLÜKLERİ
Yukarıdaki tablo ve grafikten de görülebileceği gibi Üniversitemizin doktora öğrenci sayısı - yüksek lisans öğrenci sayısı oranı 0.26’dır. Bu oran, Boğaziçi Üniversitesinde 0.41, Anadolu Üniversitesinde 0.48, Hacettepe ve Orta Doğu Teknik Üniversitelerinde 0.61’dir. Üniversitemizdeki lisansüstü payı [(Yükseklisans+doktora)/(Önlisans+lisans)] Anadolu Üniversitesi ile aynı iken (%13), bu değer dğer Üniversitelerde %23 ile % 42 arasında değişmektedir. Üniversitelerin farklı kriterlere göre performanslarını ölçen ve sıralama yapan değerlendirme yöntemleri içinde öğretim yapısı önemli bir parametre olarak yer almaktadır. Ekte verilen kaynakta farklı alanlarda üniversitelerin performansı ile ilgili bir çalışma yapılmıştır. Aşağıda öğretim yapısı ile ilgili alanda, Üniversitemiz ve diğer dört Üniversite ile ilgili ülke puanları ve sıralamaları sunulmaktadır. ÖĞRETİM YAPISI ALANINDA FARKLI ÜNİVERSİTELER İÇİN TOPLAM PUANLAR VE ÜLKE SIRALARI
Öğretim kalitesi alanında Üniversitemiz ve diğer dört üniversitenin öğretim kalite puanlarının yıllara göre değişimi aşağıdaki grafikte görülmektedir. Bu alanda ülke sıraları ile ilgili değerlerin grafiksel gösterimi alttaki şekilde verilmektedir. Bu verilere göre 2010-2013 yılları arasında seçilen 5 üniversite içerisinde en düşük öğretim yapısı puanı Üniversitemize aittir. Öğretim kalitesi alanında ülke sıralaması yönünden değerlendirildiğinde de diğer dört üniversite ile önemli farklar oluştuğu görülmektedir. Üniversitemizin öğretim kalitesi alanında ülkemizdeki sırası 19 ile 23 arasındadır.
SONUÇ Ülke yükseköğretim sisteminin son yıllarda yüksek bir hızla kitleselleşmesi nedeniyle, öğretim kalitesi ile ilgili var olan sorunları daha da büyümüştür. Bu sorunların orta vadede çözülebilmesi veya hafifletilebilmesi için öğretim elemanı sayılarında artış sağlanması gereklidir. Yükseköğretim sisteminin önümüzdeki 10 yıllık dönemde her yıl için ortalama 7 000 öğretim üyesine ihtiyacı vardır. Bu sorun, öğretim kalitesi yüksek ve yerleşik lisansüstü öğretim yapma kültürüne sahip bazı üniversite veya enstitülerin lisansüstü kontenjanları artırılarak çözülebilecektir. “Araştırma Üniversitesi” hüviyetine kavuşturulacak bu yükseköğretim kurumları ile ülke yükseköğretim sisteminin bilim insanı ihtiyacı büyük oranda giderilebilecektir. Üniversitemiz “Araştırma Üniversitesi” olmayı hedeflemelidir. Özellikle temel bilimlerde, güçlü kadrolara rağmen, lisans öğrencisi bulma zorluğu mevcuttur. İlgili programlarda, bu hedef doğrultusunda ilave yüksek lisans ve doktora programları açmak mümkün olacaktır. Ancak bu kapsamda değerlendirilebilmemiz için lisansüstü / (lisans+önlisans) öğrenci sayısı oranının en az 0.20 ve doktora / yüksek lisans öğrenci sayısı oranının 0.40 olması uygun olacaktır. Konuyla ilgili detaylı değerlendirme, ekte tanımlanan kaynak eserde yapılmıştır. Değerli Meslektaşlarım, Üniversitemize “Araştırma Üniversitesi” hüviyetini kazandırmamız gerekiyor. Bunu da Üniversitemizin en temel hedefleri arasına koyuyoruz. Toplam 30 000 öğrenci hesabıyla önümüzdeki dört yılın sonunda Üniversitemizin 6 000 lisansüstü öğrencisi olması ve bunun da en az 2 400’ünün doktora programlarında yer almasını hedefliyoruz. Bunun önemli bir stratejik hedef olduğunu belirtmek istiyorum. Üniversite(m) kavramının en önemli bileşenlerinden biri, yüksek teknolojinin kullanıldığı, bilginin üretildiği ve üretilen bu bilginin toplum hizmetine sunulduğu öğretim yapısıdır. Özetle araştırma esaslı bir üniversite olmak en temel hedefimizdir. Selam, sevgi ve saygıyla. Prof.Dr. Hasan TOSUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektör Adayı Kaynak: Tosun, H. (2015) “Devlet Üniversiteleri-Performans Değerlendirme, Finansman Modeli ve Yeniden Yapılanma” Ankara, 133 s. |
