YAZILAR
YÜKSEK ÖĞRETİM ÜNV. GELİRLERİ ÖĞR. YAPISI ÖĞR. KALİTESİ YAYIN VERİMİ PROJE ÜRETİMİ YEN-GİRŞ-TERC GENEL DEĞERLENDİRME ÜNV.GELİRLERİ 2 ENERJİ-SOSYAL YAŞAM BAP ve DESTEKLER TTO SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKÖĞRETİM KALİTESİ
Gelişmiş ülkelerin yükseköğretim kurumlarında öğretim kalitesi, genelde öğretim üyesi başına ve araştırma görevlisi başına düşen öğrenci sayıları ile değerlendirilmektedir. Ancak bunun yanında öğretim üyesi başına düşen araştırma alanı ile öğrenci başına düşen eğitim ve sosyal alanların etkisi de üniversitelerin öğretim kalitesiyle ilişkilendirilmektedir. Aşağıda sunulan 3 ayrı tabloda 2010-2013 yılları arasındaki 5 çalışma yılına ait yukarıda tanımlanan parametreler için gerekli ham veriler (öğretim elemanı sayıları, idari personel sayısı ve fiziki mekan büyüklükleri) sunulmaktadır. Üniversitemize ait bu veriler, bütünüyle YÖK Bilgi Sistemi’nden temin edilmiştir. ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA ÜNİVERSİTEMİZİN ÖĞRETİM ELEMANI SAYILARI
ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA ÜNİVERSİTEMİZİN İDARİ PERSONEL SAYILARI
ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA ÜNİVERSİTEMİZİN FİZİKİ ALAN DEĞERLERİ
Son yıllarda öğrenci sayıları hızlı bir şekilde artmış, aynı artış oranı öğretim üyesi sayına yansıtılamamıştır. Aşağıdaki tabloda 2010-2013 yılları arasında kalan 5 çalışma yılı için ülke yükseköğretim sistemi ve üniversitemizin öğretim üyesi sayıları ile üniversitemiz toplam öğretim üyesi sayısının ülkedeki toplam öğrenci sayısına oranı verilmektedir. ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDAYILLARA GÖRE YÖK VE ÜNİVERSİTEMİZ ÖĞRETİM ÜYESİ SAYISI DEĞERLERİ
(*) Öğretim görevlisi, okutman, uzman, araştırma görevlisi, çevirici ve EÖ plancısını ihtiva etmektedir. Öğretim elemanı esasında Üniversitemizin YÖK sistemi içindeki payı aşağıdaki grafikte verilmektedir.
Öğretim üyesi esasında ilgili oran % 1.30 ile % 1.58 arasında değişmektedir. En yüksek oransal büyüklük 2010 yılında en düşük oransal büyüklük 2014 yılında görülmüştür. Bir başka ifade ile, öğretim üyesi esasında son yıllarda YÖK sistemi içindeki payımız gittikçe azalmıştır. Öyleyse şu sorunun yanıtlanması gerekmektedir; -Son dönemde YÖK büyüyor, yeni Üniversiteler açılıyor. Dolayısı ile bizim payımızın küçülmesi doğru mu? Bu durumu açıklamak için öğrenci sayısı esasında dört yıl için bir önceki yıla göre YÖK’ün (Devlet üniversitesi) büyüme oranları ile Üniversitemizin büyüme oranları karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma grafiksel olarak aşağıdaki şekilde verilmektedir. Bu şekilde YÖK ile Üniversitemizin büyüme oranlarının birbirine çok yakın olduğu görülmektedir. Özetle son yıllarda Üniversitemiz ile YÖK benzer büyümeye sahip olmalarına rağmen, YÖK sistemi içindeki öğretim üyesi payımız azalmıştır.
Yardımcı öğretim üyesi sayısında benzer durum söz konusu değildir. 2010 yılında bu pay % 1.14 iken, 2011’de % 1.0’e gerilemiş, ancak bu yıldan sonra artmaya başlamıştır. Bu gelişmenin, 2011 yılından sonra devreye giren Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı’ından (ÖYP) kaynaklandığı bilinmektedir. Üniversitelerin performans değerlendirmesinde, öğretim kalitelerinin belirlenmesi amacıyla genellikle altı ayrı parametre tanımlanmaktadır: Bunlar; (1) Öğretim üyesi başına düşen toplam öğrenci sayısı, (2) Yardımcı öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı, (3) Öğretim üyesi başına düşen araştırma alanı, (4) Öğrenci başına düşen eğitim alanı, (5) Personel başına düşen toplam alan ve (6) Öğrenci başına düşen sosyal alan. Bu çapraz parametrelere bağlı olarak her bir üniversite için sıralama yapılmakta ve etki faktörleri de dikkate alınarak Öğretim Kalitesi Puanı hesaplanmıştır. Aşağıdaki iki tabloda Üniversitemize ait bu parametrelerin oransal değerleri ile parametre puanları verilmekte ve takip eden şekilde de yıllara göre iki önemli parametrenin değişimi grafiksel olarak sunulmaktadır. ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA DİKKATE ALINAN PARMETRELERİN ORANSAL DEĞERLERİ
ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA DİKKATE ALINAN PARAMETRE PUAN DEĞERLERİ
Ülkemizde bulunan ve bu değerlendirmeye asıl ekteki kaynakta verilen 103 devlet üniversitesinin, genelde akademik durum ve özelde de öğretim kalitesi ile ilgili bariz farklılıkları mevcuttur. Aşağıda 2013 yılı için üniversitemizin, değişik alanlarda da ülkemizde üst sıralarda yer alan üç üniversite (Boğaziçi, Hacettepe ve Ortadoğu Teknik) ile ilimizde yer alan Anadolu Üniversitesinin öğretim kalitesi ile ilgili parametre değerleri sunulmaktadır. Burada öğretim üyesi ve yardımcı öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayıları verilmektedir. Öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı, 2013 yılı için Üniversitemizde 33.9 iken, diğer üniversitelerde 26,25 ile 39,25 arasında değişmektedir. İlginçtir ki; Üniversitemiz bu parametre esasında Anadolu ve Ortadoğu Teknik Üniversitelerden daha iyi konumdadır. Yardımcı öğretim üyesi başına düşen öğrenci saylarında ise tamamen tersi bir durum söz konusudur. Bu parametre esasında olumsuzluk göstergesi olarak en büyük değer (34,10) Üniversitemize aittir. Yardımcı öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı, bu mukayeseli analizde dikkate alınan diğer dört üniversite 14,74 ile 26,60 arasında değişmektedir. İlgili verilerin grafiksel gösterimi ise aşağıdaki grafikte verilmektedir. ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA FARKLI ÜNİVERSİTELER İÇİN PARAMETRE ORANSAL BÜYÜKLÜKLERİ
Bu değerlendirmeler sonucunda görülmektedir ki; stratejik hedeflerimiz doğrultusunda öğretim üyesi başına öğrenci sayısı 30’u ve yardımcı öğretim üyesi başına öğrenci sayısı ise 25’i aşmamalıdır. Bu durumda 4 yılın sonunda 30000 öğrenci hesabıyla 1000 öğretim üyesine ve 1250 yardımcı öğretim üyesine ihtiyaç vardır. Bu durum devam ederse, eski bazı üniversitelerde olduğu gibi, akademik piramitsel yapı modeli tersine dönecek ve Üniversite araştırmadan daha çok rutin öğretim görevini yürütmeye çalışan bir kurumsal yapıya sahip olacaktır. Ekte verilen kaynakta farklı alanlarda 103 devlet üniversitesinin performansı ile ilgili bir çalışma yapılmıştır. Farklı alanlara dayalı bu performans modelinde, önemle dikkate alınan bir alan da, öğretim kalitesidir. Aşağıda üniversitemizle birlikte beş ayrı üniversitenin öğretim kalitesi alanındaki ülke puanları ve sıraları sunulmaktadır. ÖĞRETİM KALİTESİ ALANINDA FARKLI ÜNİVERSİTELER İÇİN TOPLAM PUNALAR VE ÜLKE SIRALARI
Öğretim kalitesi alanında Üniversitemiz ve diğer dört üniversitenin öğretim puanlarının yıllara göre değişimi aşağıdaki grafikte görülmektedir. Bu alanda ülke sıraları ile ilgili değerlerin grafiksel gösterimi alttaki şekilde verilmektedir. Bu verilere göre 2010-2013 yılları arasındaki 4 yılda da en düşük öğretim kalitesi puanı Üniversitemize aittir. Öğretim gelirleri alanında ülke sırası yönünden değerlendirildiğinde de diğer dört üniversite ile önemli farklar oluştuğu görülmektedir. 2010 yılında Anadolu Üniversitesinin bir sıra üstünde iken, sonraki yıllarda ülke sıraları yönünden çok daha düşük seviyelere gerilemiştir.
SONUÇ Üniversitelerde performans değerlendirme esasında dikkate alınan önemli parametrelerden biri, öğretim kalitesidir. Bu konuda göstereceğimiz hassasiyet, gelecek dönemde üniversitemizin kimliğinin oluşmasında ve bu kimlikle yetişen öğrencilerimizin toplumsal yaşamdaki etkisini artıracaktır. Öğretim kalitesi alanında Üniversitemiz ve diğer dört üniversitenin öğretim puanları incelendiğinde 2010-2013 yılları arasındaki 4 yılda en düşük ÖĞRETİM KALİTESİ PUANI ort. 150.78 ile üniversitemize aittir. Üniversitemiz bu puanlamada 2010 yılında Anadolu Üniversitesi’nin bir sıra üstünde iken, sonraki yıllarda ülke sıraları yönünden çok daha düşük seviyelere gerilemiştir. Değerli Meslektaşlarım, Üniversitemiz “Öğretim Kalitesini” üst noktalara çıkartmalıyız. Bunun için öğretim üyesi başına öğrenci sayımızın önümüzdeki dört yılın sonunda 30 öğrenci, yardımcı öğretim üyesi başına 25 öğrenci ve ekte değinilen kaynak eserdeki değerlendirmeye göre Öğretim Kalitesi alanında ilk on üniversite içinde yer almayı hedefliyoruz.
Üniversite(m) kavramının en önemli parametrelerinden biri öğretim kalitesidir. Öğretim kalitemizin yükselmesi en temel hedefimizdir. Selam, sevgi ve saygıyla. Prof.Dr. Hasan TOSUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektör Adayı Kaynak: Tosun, H. (2015) “Devlet Üniversiteleri-Performans Değerlendirme, Finansman Modeli ve Yeniden Yapılanma” Ankara, 183s. |
